Örfümüz, atasözlerimizle yaşar ve bizlere ulaşır. Bize ulaşan bu sözleri kendi tecrübelerimizi de ekleyerek bizler de kendi nesillerimize aktarırız. Bu aktarım nesilden nesile devam eder. Atasözlerimiz belli bir tecrübenin üzerine söylenmiş hayat kurallarıdır. Tarihten ders çıkarmak için bu sözleri yabana atmamalı, hayatımıza rehber edinmeliyiz. Atasözlerini; annelerimiz babalarımız, babaannelerimiz, anneannelerimiz, dedelerimiz tecrübe etti, bizde yaşayarak görüyoruz,
Sevban’ın (r.) şöyle dediği rivayet edilmiştir: “Üç günden ziyade dargınlıklarını devam ettiren iki adamdan biri helak olur; eğer bu dargınlık üzerine ikisi de ölürlerse, her ikisi toptan helak olmuşlardır. Komşusuna, evinden çıkıncaya dek zulmeden ve onu baskı altında tutan kimse, muhakkak helak olmuştur.”
Ebû Hureyre’den rivayet edildiğine göre, bir adam şöyle dedi: “Ey Allah’ın Rasûlü! Benim bir komşum var, bana eziyet ediyor” Hz. Peygamber buyurdu ki: “Git, eşyanı yola çıkar.” Adam gidip eşyasını çıkardı. Bundan ötürü ahali çevresine toplandı. Onlar: “-Senin halin nedir?” dediler. O da: “Benim bir komşum var, bana eziyet ediyor.” (durumu) Peygamber’e (s.) anlattım” (bunun
Abdullah İbn-i Amr, Rasûlullah ‘dan (s.) rivayet ettiğine göre, Hz. Peygamber şöyle dedi: “Allah Teâla katında, arkadaşların en hayırlısı, arkadaşına en hayırlı olanıdır. Komşuların da en hayırlısı, komşusuna en hayırlı olanlarıdır.” Hayrı ve şerri yaratan Allah, bize cüz-i irade vererek hayır ve şer konusunda seçme hakkı tanıdı. Ya hayrı seçerek iyi bir insan, ya da
İbn-i Ömer’den (r.): “Gerçekten üzerimize bir zaman –yahut bir vakit- geldi ki, hiç kimseye altını ve gümüşü, Müslüman kardeşinden daha sevgili olmadı. Şimdiki halde ise altın ve gümüş her birimize Müslüman kardeşinden daha sevgilidir. Peygamber ‘in (s.) şöyle dediğini işittim: “Kıyamet günü komşusunun yakasına yapışmış, ‘Ya Rab! Bu, bana kapısını kapattı ve iyiliğini benden esirgedi’
Rivayet edildiğine göre, Hasan Basrî’ye komşuluğun hududundan sorulmuş, O da: “Ön tarafından kırk ev, arka tarafından kırk ev, sağ tarafından kırk ev ve sol tarafından kırk evdir” dedi. Ebû Hureyre’nin şöyle dediği işitilmiştir: “Yakındaki komşu bırakılıp uzaktakinden başlanılmaz. Uzaktaki komşudan önce yakındaki komşudan başlanır.” Komşuluğun sınırının tarif edilmesindeki maksat; kişinin ulaşabileceği, ilgilenilebileceği komşuları belirlemektir. Bu
Mikdad İbn-i’l-Esved’den işitildiğine göre şöyle demiştir: Rasûlullah (s.), ashabına zinadan sordu. Ashab: “Haramdır, Allah ve onun peygamberi onu haram kılmıştır” dediler. Peygamber şöyle buyurdu: “İnsanın, on kadınla zinâ etmesi, komşusunun karısı ile zinâ etmesinden, üzerine daha hafif günahtır.” Yine ashaba hırsızlıktan sordular. Ashab: “Haramdır, onu Aziz ve Yüce olan Allah ile onun Peygamberi haram kılmıştır.”
İslâm’da komşu hakları genel olarak kul hakları veya insan hakları denilen haklar çerçevesinde ele alınır, bu haklarla ilgili emir ve yasaklar komşuluk ilişkilerini de bağlar. Kur’ân-ı Kerîm’de Allah’a imanı emreden ve şirki yasaklayan ifadelerin hemen arkasından sıralanan ahlâk emirleri arasında ana babaya iyi davranmaktan sonra komşuya iyilik yer almaktadır. İslam toplumlarının geleceği bakımından sosyal dokunun